RNA TEMELLİ AŞILARIN YAN ETKİLERİ ÖLÜ AŞIDAN ÇOK DAHA FAZLA (KARŞILAŞTIRMA)

Bu yazıda Covid-19 aşılarının etkinliği ve yan etkilerinin ölçülmesini amaçlayan ve birçok ülkede yapılmış olan 25 adet çalışmayı hep birlikte içeren bir çalışmanın (meta-analiz) sonuçlarını özetleyeceğiz. Çalışmalarda toplam 58.889 kişi Covid-19 aşısı aldı ve 46.638 kişi de plasebo aldı (kontrol grubu).  Aşı yapıldıktan sonra görülen yan etkiler aşı tipine göre not edilmiş. Aşıya karşı gelişen antikorlar bir tozdan ve ikinci dozdan sonra ayrı ayrı ölçülmüş ve karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak mRNA ve adenovirüs temelli aşılar en yüksek düzeyde antikor geliştirmiştir. Yan etkilere gelince en fazla yeni mRNA aşısı sebep olmuştur.

Özet olarak, adenovirüs vektörleri ile ve M RNA Temelli teknoloji ile hazırlanan aşılarda etkinlik hem 1 hem de 2 dozdan sonra en yüksek düzeyde gözlenmiştir M RNA Temelli aşılarda Yan Etkiler belirgin olarak daha fazla görülmüştür. Şimdi aşağıdaki grafiklerde ayrıntıları görelim: 

Grafik 1- Aşıların etkinliğinin karşılaştırılması: Mavi kolonlar aşıyı, turuncu kolonlar plaseboyu göstermektedir. Görüldüğü gibi bütün aşılar gerek 1. dozdan gerekse 2. dozdan sonra etkin yanıt göstermekte ama adenovirus (ör: Sputnik A) ve mRNA (ör: BioNTech) aşıları en etkin bağışıklık yanıtı göteren aşılardır. 

Grafik2: Aşıların  yan etkilerinin karşılaştırılması. Sarı renk mRNA temelli (ör: BioNThec) mavi olanlar adenovirüs (ör: Sputnik A) , kırmızı olanlar ise ölü aşıları (ör: Sinovac) gösteriyor. Görüldüğü üzere yan etkisi en çok olan aşı mRNA aşıları, daha sonra adenovirüs aşıları en son ise ölü aşılardır. Not: Yan etkiler sağdan sola: Lokal: Aşı yeri ağrısı, şişlik, kızarıklık, kaşıntı, sertlik, yaygın kaşıntı,  Genel: öksürük, ateş, başağrısı, halsizlilk, kas ağrısı, kusma, ishal, eklem ağrısı, üşüme. 

Aşağıdaki grafikte ise aşıya katılan adjunat maddelerin (bağışıklığı uyarıcı maddeler) yan etkileri karşılaştırılmıştır. Sistemik etki açısından aluminyumun etkisi azdır, ama lokal etkisi bariz olarak çok fazladır. 

Grafik 3: Aşının içine konulan bağışık sistemi uyarıcılarının (adjuvant) yan etkilerinin karşılaştırılması 

Not: Yan etkiler yukarıdan aşağı sırasıyla: Lokal: Kızarıklık, şişlik, kaşıntı, iğne yerinde ağrı, Genel: ishal, kas ağrısı, Ateş, Kusma, halsizlik.  

Sonuç olarak, gererk mRNA gerekse adenovirüs yani nukleik asit temelli olan aşılar en yüksek etkinliği göstermektedir. En yüksek yan etki oranı ise mRNA ve daha sonra adenovirüs aşılarından sonra ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde yapılan aşılamalarda BioNTech aşısından sonra görülen yan etkilerin Sinmovaca göre çok belirgin olması bu durumu göstermektedir.  

Kaynak: Efficacy and Safety of COVID-19 Vaccines: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials.  Ali Pormohammad ve ark. Vaccines 2021, 9, 467. 

Departments of Biological Sciences, Virology, Radiation Sciences, University of Calgary, Calgary, AB T2N 1N4, Canada. Faculty of Medicine, Iran University of Medical Science, Tehran 1449614535, Iran;

 https://doi.org/10.3390/vaccines9050467

eef19541144497acf3b8f468a11534509c919b674fc6a6465801375b17b850ed